Morocco lies in the extreme northwest of the African continent. It has a coastline along the Atlantic Ocean and the Mediterranean Sea. The region that is now Morocco has been inhabited since ancient times, and over the centuries many different ethnic and cultural groups have settled in the area, the largest groups being the Arabs who occupied the urban centres, and the Berbers who live throughout the country.
In general, Moroccan embroidery can consequently be divided into two main types, namely, the urban embroidery from cities such as Azemmour, Chefchaouen, Essaouira, Fes, Meknes, Rabat, Salé and Tetouan, and the embroidery of the Berber population.
Many of the urban embroideries stopped being made in the late nineteenth and early twentieth centuries. Since then, one style of urban embroidery, namely that from Fes, can be found in most parts of the country. Some people (both inside and outside of the country) regard this style as typically ‘Moroccan’, while others see subtle variations in style of designs and colour combinations of Fes work as being characteristic for particular groups or regions.
fount: https://trc-leiden.nl/…/pre-modern…/moroccan-embroidery
To Μαροκινό κέντημα
Στο Μαρόκο, το κέντημα θεωρείται ως μια αστική οικοτεχνία που συνήθως γίνεται από τους κατοίκους της πόλης σε αντίθεση με τα υφαντά στον αργαλειό που είναι μια οικοτεχνία των αγροτικών περιοχών της Χώρας . Την συναντάμε κυρίως στο βόρειο τμήμα του Μαρόκ όπου η επιρροή από άλλους πολιτισμούς έχει μακρά και μεγάλη ιστορία . Το μαροκινό κέντημα έχει επτά αναγνωρισμένα στυλ που πήραν τα ονόματα τους από τις πόλεις όπου εξελίχθηκαν, και όπου η καθεμία εχει τις δικές της ξεχωριστές σχεδιαστικές αρχές. Αυτές είναι εκείνες της Chefchaouen, της Fes,της Meknes,της Tétouan, του Rabat, του Sale και του Azemmour.
Ο σχεδιασμός
Παρόλο που κάθε ντόπιο στιλ έχει το δικό του ‘’λεξικό’’ σχεδίων και μοτίβων με τα δικά του ξεχωριστά χρώματα, βελονιές και τεχνικές, κανείς μπορεί να βρει ότι υπάρχουν ομοιότητες. Πολλά σχέδια που αναφέρονται ως τέτοια μοιάζουν με στυλιζαρισμένα ζώα και φυτά, αλλά στην πραγματικότητα πιστεύεται ότι το μαροκινό κέντημα δεν προσπαθεί να αντιγράψει τη φύση και ότι τα σχέδια είναι απλώς αφηρημένα μοτίβα και γεωμετρικά σχέδια όπως σταυροί, αστέρια, διχτυωτά μοτίβα και σεβρόν .
Τα κεντήματα της Chefchaouen
Αυτή η μικρή πόλη είναι γνωστή για τα γαλαζοπράσινα κτίρια της που σήμερα είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς και από τα αγαπημένα‘’locations’’ των απανταχού φωτογράφων. Εδώ από τον 15ο αιώνα φιλοξενείται η φυλή των Akhmes όπως επίσης έγινε ο τόπος των Εβραίων και Μουσουλμάνων εξόριστων που κατάφεραν να σωθούν από την Ισπανική Reconquista , φέρνοντας μαζί τους τις καλλιτεχνικές τους δεξιότητες και την εκλεπτυσμένη κουλτούρα τους με αποτέλεσμα την άνθηση βιομηχανιών μεταξιού και λινού. Τα κεντήματα της Chefchaouen εξακολουθούν να έχουν μια ισχυρή επιρροή από την Ανδαλουσία.
Οι βελονιές Bouclé & πλεξούδας που γίνεται πάνω σε χοντρό ύφασμα φυσικού η λευκού χρώματος με χοντρό μεταξωτό νήμα επιτρέπει στις βελονιές να παραμένουν αρκετά χαλαρές , δημιουργώντας μια ανάγλυφη βελούδινη υφή . Η απροσδιόριστη διακόσμηση επιτρέπει στο κέντημα να είναι εξαιρετικά συμπαγές , τονίζει επίσης τα γεωμετρικά του στοιχεία δίνοντάς μια σχεδόν αρχιτεκτονική εμφάνιση.
Τα κεντήματα της Chefshaouen γίνονται συνήθως πάνω σε μεγάλα κομμάτια υφάσματος που ονομάζονται arid ή ριχτάρια τοίχου . Αυτά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για κρεμαστές διακοσμήσεις τοίχων , για να καλύψουν το στήθος σε ένα νυφικό ή για να διακοσμήσουν κρεβάτια και στρώματα. Ο σχεδιασμός σε μια arid τύπου σύνθεση αποτελείται από τρεις κάθετες λωρίδες – δύο μεγάλα ορθογώνια στα άκρα που περιέχουν γεωμετρικά και στυλιζαρισμένα μοτίβα που θυμίζουν φυτά . Τα ενδιάμεσα μικρότερα μοτίβα οδηγούν σε ένα μεγάλο κεντρικό αστέρι με έξι ή οκτώ γωνίες .
Τα κεντήματα της Φες
Τα κεντήματα της Fes έγιναν γνωστά στο Μαρόκο από τους Γάλλους στην προσπάθεια τους να αναβιώσουν τις τοπικές τέχνες και χειροτεχνίες κατά τη διάρκεια του Α ‘Παγκοσμίου Πολέμου. Το πρόγραμμα κατάρτισης κεντήματος εφαρμόστηκε στα σχολεία, δίνοντας την δυνατότητα στα κορίτσια να ανέβουν επίπεδο γνώσης και συγχρόνως να σώσει την τέχνη του κεντήματος από την εξαφάνιση παρέχοντας εμπορικές ευκαιρίες . Κατά ένα ειρωνικό τρόπο, αυτή η απόπειρα είχε το αντίθετο αποτέλεσμα καθώς κατέστρεψε διάφορες τοπικές τεχνικές κεντήματος που δεν μπορούσαν να προσαρμοστούν στις τεχνικές μαζικής παραγωγής. Σήμερα, πολλοί πιστεύουν λανθασμένα ότι το κεντήματα της Φεζ είναι μια τυπική μαροκινή τεχνική με ιστορία εκατοντάδων χρόνων .
Στα κεντήματα της Fes χρησιμοποιείται μια διπλή βελονιά που δημιουργεί ένα μοναδικό σχέδιο διπλής όψης, όπου το κέντημα φαίνεται το ίδιο και στις δύο πλευρές του υφάσματος. Δεν υπάρχει διακριτό εμπρός και πίσω μέρος, κάτι που το καθιστά ιδανικό για τραπεζομάντιλα όπως και πετσέτες .
Αυτή η τεχνική διπλής όψης απαιτεί από την κεντήστρα να σχεδιάσει την ακολουθία των βελονιών εκ των προτέρων για να αποφευχθούν περιττές βελονιές ή πισωγυρίσματα . Είναι πραγματικά ενδιαφέρον να παρακολουθείς τη δουλειά αυτών των γυναικών , καθώς είναι εξοικειωμένες με αυτή την χειροτεχνία χωρίς ουσιαστικά να σχεδιάζουν το μοτίβο στο ύφασμα – ξέρουν ενστικτωδώς πού να τοποθετήσουν τη βελόνα για ένα τέλειο σχέδιο.
Οι κλωστές στα κεντήματα της Fes είναι το σκούρο μπλε ,το πράσινο ,το κόκκινο ,πάνω σε λευκό βαμβακερό ή λινό ύφασμα. Τα πιο γεμάτα σχέδια χρησιμοποιούνται για πολυτελή μαξιλάρια και λευκά είδη γάμου, ενώ τα απλούστερα, πιο αραιά και ελαφρύτερα μοτίβα χρησιμοποιούνται για τραπεζομάντιλα.
Τα κεντήματα της Μέκνες
Ονομάστηκε έτσι από τη φυλή των Meknassi Berber που εγκαταστάθηκε σε αυτήν την περιοχή τον 10ο αιώνα, η Meknes έγινε δημοφιλής όταν οι Ανδαλουσιανοί μετανάστες εγκαταστάθηκαν εκεί κατά τον 14ο αιώνα επηρεάζοντας έντονα την τοπική βιοτεχνία.
Το κέντημα της Meknes είναι παρόμοιο με το κέντημα της Fes και του Sale και είναι ένας όμορφος συνδυασμός αυτών των δύο στυλ καθώς και της τοπικής επιρροής των Βέρβερων. Αυτό το στυλ, επίσης είναι γνωστό και ως Terz Maknassi . Χρησιμοποιεί μια μεγάλη ποικιλία χρωμάτων, όπως κόκκινο, κίτρινο, πορτοκαλί, πράσινο, καφέ, μαύρο και μερικές φορές μπλε, σε ένα απαλό κρεμ χρώμα λεπτού υφάσματος .Για να κεντηθεί αυτό το πολύ φίνο ύφασμα και να μετρηθούν σωστά τα νήματα και οι βελονιές πρέπει αυτές που το κάνουν να εμπιστεύονται τα μάτια τους και την αίσθηση της ισορροπίας τους για να διατηρήσουν τα σχέδια ευθυγραμμισμένα.
Το κέντημα της Meknes είναι δουλευμένο με χοντρή μεταξωτή κλωστή εξασφαλίζοντας έτσι μεγαλύτερη ανθεκτικότητα, παρόλο που τα μοτίβα είναι λιγότερο ευθυγραμμισμένα και επαναλαμβανόμενα από τα αντίστοιχα Fes ή Sale. Το περίγραμμα των μοτίβων και του σχεδίου επιτρέπει στα χρώματα να ξεχωρίζουν το ένα από το άλλο. Η ευθεία βελονιά, η βελονιά ανοιχτής αλυσίδας και η διαγώνια βελονιά χρησιμοποιούνται συνήθως για μοτίβα και η ενισχυμένη βελονιά χρησιμοποιείται για το γέμισμα των μεγάλων επιφανειών . Μερικές φορές μεταξωτές φούντες τοποθετούνται στις άκρες και στις γωνίες.
Τα κεντήματα της Τετουάν
Τα κεντήματα της Τετουάν Το μαροκινό λιμάνι κατά μήκος της Μεσογείου ,η Tetouan, βρίσκεται ακριβώς νότια των Στενών του Γιβραλτάρ. Τα κεντήματα της Τετουάν είναι γνωστά για τα στυλιζαρισμένα λουλούδια και τα γεωμετρικά σχέδια που είναι δουλευμένα με μεταξωτές κλωστές και συχνά σε έντονα κίτρινα, χρυσά ή κόκκινα χρώματα πάνω σε λεπτά βαμμένα λινά. Τα μοτίβα σχεδιάζονται και κεντιούνται πάνω στο ύφασμα με το χέρι με σατέν κλωστή και οι βελονιές που χρησιμοποιούν είναι οι filling stitch, brickstitch, darning stitch , running stitch, satin stitch , και ορισμένες φορές χρησιμοποιούν το couching stitch.
Τα μεγαλύτερα μοτίβα απεικονίζονται σε έντονα χρώματα με τα δευτερεύοντα, μικρότερα μοτίβα σε πιο απαλές αποχρώσεις. Κάθε μπλοκ μοτίβου περιγράφεται χρησιμοποιώντας το running stitch ή backstitch σε μαύρο ή πράσινο χρώμα.
Αυτό το στυλ κεντήματος χρησιμοποιείται για μικρά έπιπλα , καλύμματα καθρέπτη ή την tenchifa(κουρτίνες). Χρησιμοποιούνται για να στολίσουν τον καθρέφτη στην κρεβατοκάμαρα του γάμου κατά τη διάρκεια του μήνα του μέλιτος. Μερικά είδη ρούχων όπως το tikka (σάρπα), την ζώνη γυναικείου παντελονιού και για το kettafiya, ένα μικρό ορθογώνιο κομμάτι ύφασμα που χρησιμοποιείται από την νύφη για να καλύψει τους ώμους της η τα μαλλιά της.
Τα κεντήματα του Ραμπάτ
Η πρωτεύουσα του Μαρόκου έχοντας μια ταραχώδη ιστορία και μια συνεχιζόμενη σχέση με την Ανδαλουσία και τη Μουσουλμανική Ισπανία, ήταν ένα χωνευτήρι του βερβερικού –αραβικού – μαυριτανικού πολιτισμού. Πιστεύεται ότι αυτά που είναι τώρα γνωστά ως κεντήματα του Ραμπάτ εισήχθησαν από τους μαυριτανούς εξόριστους που εγκαταστάθηκαν στην συνοικία της Ανδαλουσίας. Δείχνει πολλές ομοιότητες με τα κεντήματα της Tetouan που έχουν επίσης μεγάλη επιρροή από την Ανδαλουσία.
Τα παλαιότερα κεντήματα του Ραμπάτ χρονολογούνται στα τέλη του 17ου αιώνα και ήταν κεντημένα σε βαμβακερό ύφασμα, μερικές φορές σε καρό , ριγέ ή δαμασκηνή ύφανση . Τα σχέδια δουλευμένα ελεύθερα πάνω στο βασικό ύφασμα και μετά κεντημένα με νήματα που παράγονται τοπικά όπως μπλε, χρυσά και κόκκινα χρώματα. Οι βελονιές που χρησιμοποιούσαν ήταν η πισωβελονιά ,η αλυσίδα, η chevron, η darning και η σατέν.
Χρησιμοποιούσαν την ισπανική τεχνική του τεντώματος του υφάσματος πάνω από ένα γεμισμένο μαξιλάρι που τοποθετούσαν στα γόνατα τους αντί του ξύλινου πλαισίου που χρησιμοποιούσαν οι ισπανοί . Τα δημοφιλή μοτίβα που ήταν κεντημένα έμοιαζαν με στυλιζαρισμένες φιγούρες με στρογγυλές κεφαλές και γεμάτες φούστες, τετράγωνα, σταυρούς, οβάλ και διακοσμητικές μπούκλες και ελικοειδή σχέδια .
Από τα μέσα του 19ου αιώνα, έγινε δημοφιλές ένα νέο στυλ που χαρακτηρίζεται από πυκνά, πολύχρωμα σχέδια σε έντονα αντίθετα χρώματα. Κεντιόταν σε πιο αραχνοΰφαντο ύφασμα από βαμβάκι ή λινό. Οι βελονιές του κεντήματος που χρησιμοποιούσαν ήταν η πισωβελονιά ,οι feather stitch, running stitch και satin stitch . Αυτό το στυλ κεντήματος ήταν πιο κατάλληλο για μεγάλα κομμάτια υφάσματος, όπως οι περίφημες κουρτίνες του Rabat.
Τα κεντήματα του Sale
Το Sale, που ιδρύθηκε τον 12ο αιώνα, είναι η δίδυμη πόλη του Ραμπάτ, που βρίσκεται στην απέναντι πλευρά του ποταμού Bou Regreg. Κάποτε, καθ ‘όλη τη διάρκεια της ιστορίας της είχε εμπορικούς δεσμούς με χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Αγγλία και οι Κάτω Χώρες και τα κεντήματα που παράγει έχουν τρία στυλ.
Το κέντημα Old Sale, που χρονολογείται από τα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα, είναι φτιαγμένο σε λινό ή βαμβακερό ύφασμα από βελονιά bouclé, δίνοντάς του μια δακτυλιοειδή , βελούδινη εμφάνιση,. Τα καλύμματα μαξιλαριών ήταν δημοφιλή, κεντημένα είτε σε μονόχρωμη γεωμετρική σχεδίαση με σκούρο κόκκινο ή μπλε, είτε πολύχρωμα στυλιζαρισμένα μοτίβα δέντρων που απεικονίζονται σε έντονο μπλε, κόκκινο, κίτρινο και πράσινο.
Οι κεντημένες κουρτίνες του Sale , αποτελούνται από τρεις κάθετες λωρίδες κεντημένες χωριστά χρησιμοποιώντας σκούρο μπλε ή βαθύ κόκκινο νήμα από μετάξι και στη συνέχεια ραμμένες μαζί. Το κέντημα καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του κάτω μέρους της κουρτίνας με κάθετες διακοσμήσεις σαν μιναρέδες στο πλάι και στις ραφές.
Μια τεχνική κεντήματος του 19ου αιώνα στο Sale δουλευμένη σε λωρίδες που είχαν γεωμετρικά σχέδια όπως ρόμβοι , κυματιστά μοτίβα και τρίγωνα, κεντημένα με βελονιά καρό σε λινό ή βαμβάκι, χρησιμοποιώντας κόκκινο, κρεμ, κίτρινο, μπλε, μοβ ή μαύρο νήμα.
Ένα στιλ γνωστό σήμερα και ως κέντημα New Sale εμφανίζεται από τα τέλη του 18ου αιώνα και συχνά χρησιμοποιείται για μαξιλάρια. Δουλευμένο με βελονάκι με λεπτομέρειες πισωβελονιάς , σταυροβελονιάς και γαζί . Στα περισσότερα σχέδια χρησιμοποιούσαν περισσότερα από ένα χρώματα , συνήθως σκούρα, όπως μαύρο, σκούρο μπλε ή βαθύ κόκκινο. Τα σχέδια περιλαμβάνουν γεωμετρικά σχήματα , σειρά από φιγούρες και γεωμετρικά σχήματα όπως ρόμβους , εξάγωνα, τετράγωνα και αστέρια, καθώς και συνθέσεις φύλλων και λουλουδιών τοποθετημένα διαγώνια μέσα σε ένα τετράγωνο.
Τα κεντήματα του Azemmour
Γνωστή ως μια αυθεντική πόλη του Μαγκρέμπ, το Azemmour βρίσκεται στις ακτές του Μαροκινού Ατλαντικού και έχει μια ισχυρή πορτογαλική επιρροή , που χρονολογείται από τα τέλη του 15ου αιώνα, όταν οι πορτογάλοι έμποροι άρχισαν να χρησιμοποιούν την πόλη ως εμπορικό σταθμό.
Τα κεντήματα του Azemmour έχουν σαφώς μια διαφορετική εμφάνιση από τα άλλα μαροκινά στιλ, καθώς κεντιούνται αποκλειστικά σε λωρίδες βαμμένου λινού υφάσματος, πλάτους 10-40 cm και μήκους περίπου δύο μέτρων. Αυτές οι κεντημένες λωρίδες χρησιμοποιούνται ως ριχτάρια τοίχου , κουρτίνες και διακοσμητικές μπάντες γύρω από τα στρώματα. Δουλευμένα με σκούρα κόκκινα και μπλε νήματα .Οι βελονιές που χρησιμοποιούνται είναι η braid stitch για το γέμισμα και η cross-stitch για απομόνωση των λεπτομερειών ενώ το μαύρο Couching-stitch για τα περιγράμματα.
Το κέντημα Azemmour είναι μοναδικό με την έννοια ότι απεικονίζει ζωντανά πράγματα όπως πουλιά, δέντρα και ανθρώπινες μορφές. Κάθε λωρίδα κεντήματος αποτελείται από μια φαρδιά κεντρική φάσα που περιέχει τα μοτίβα αριστερά και δεξιά της κεντρικής φάσας δύο πιο απλές διακοσμημένες φάσες
